احتیاجات غذایی کبک

1- آب

2- انرژی

3- پروتئین و ترکیب اسید های آمینه

4- مواد معدنی

5- ویتامین

نقش آب در تغذیه کبک

تحمل تشنگی در کبک نسبت به گرسنگی بسیار کم تر است و چند ساعت تشنه ماندن سبب تلف شدن کبک می گردد. حدود 70 درصد وزن بدن کبک و 65 درصد وزن کبک از آب تشکیل شده است. برای تنظیم دمای بدن، هضم مواد خوراکی، جذب و انتقال مواد مغذی در بدن، وجود آب بسیار ضروری است.

مقدار مصرف آب توسط کبک به نوع و مقدار مصرف خوراک، دما و رطوبت محیط و سن پرنده بستگی دارد. در شرایط نرمال بیشترین مقدار آب پس از مصرف خوراک اشتفاده می شود.

مقدار مصرف آب در کبک در شرایط نرمال 2-1 برابر مقدار مصرف خوراک است.دمای مناسب آب مصرفی حدود 18 درجه سانتی گراد باید باشد. آب باید دائماً در دسترس کبک قرار گیرد. تعداد آب خوری ها و پراکنش آنها در سالن باید به نحوی باشد که دسترسی تمام پرندگان به آب به صورت یکنواخت و به راحتی انجام شود.

گاهی اوقات می توان یکسری از ویتامین ها و یا دارو و واکسن را از طریق آب در اختیار پرنده قرار داد. برای مصرف یکنواخت این مواد می توان برای حدود یک یا دو ساعت گله را تشنه نگه داشت و سپس آب را به همراه ماده محلول مورد نظر در اختیار گله قرار داد تا تمام گله به صورت همزمان ماده مورد نظر را مصرف کنند.

انرژی مورد نیاز کبک

ترکیب بدن کبک با میزان انرژی خوراک تغییر می کند. انرژی مورد نیاز کبک، صرف رشد بافت های بدن، حفظ دمای بدن، تولید تخم، فعالیت های فیزیکی و متابولیسم می شود. انرژی کبک از کربوهیدرات ها (قندها)، چربی و پروتئین خوراک تامین می شود. در صورت جذب مواد انرژی زا بیش از حد مورد نیاز بدن این انرژی به صورت چربی در بدن ذخیره می شود.

اگر انرژی جیره کم باشد معمولاً مقدار مصرف خوراک افزایش می یابد تا کبک بتواند نیاز خود به انرژی را تامین کند. البته این افزایش میزان مصرف خوراک به اندازه حداکثر ظرفیت دستگاه گوارش محدود می شود. با کاهش سطح انرژی جیره، رشد پرنده هم کاهش می یابد.

اگر میزان انرژی جیره بیشتر شود مصرف خوراک نیز کاهش می یابد و در صورتی که غلظت سایر مواد مغذی جیره نیز افزایش داده نشود کمبود پروتئین و سایر مواد مغذی در بدن دیده می شود که سبب کاهش رشد و سلامت پرنده می شود.

در هوای گرم اشتهای پرنده و در نتیجه مصرف دان کمتر می شود و باید در فصول گرم سال از مواد انرژی زا و مغذی کم حجم در جیره استفاده کرد.

پروتئین مورد نیاز کبک

پروتئین ها از اجزای کوچکتری به نام اسید آمینه تشکیل شده اند. یکسری از اسیدهای آمینه در بدن پرنده قادر به ساختن نیست به این گروه ها اسید آمینه ضروری که شامل: فنیل آلانین، ایزولوسین، لیزین، لوسین، میتیونین، ترئونین، والین، تریپتوفان، آرژنین، گلایسین، هیستیدین می باشد و اسید آمینه هایی که بدن قادر به تولید آن ها است را اسید آمینه غیر ضروری که شامل:  تایروزین، اسیدگلوتامیک، اورنتین، آلانین، اسید آسپارتیک، سیترولین است که ارزش بیولوژیکی هر پروتئین وابسته به میزان اسید های آمینه ضروری آن می باشد.

یکی از اشتباهات جیره نویسی در این است که معمولاً درصد پروتئین در جیره مبنای تامین احتیاجات کبک در نظر گرفته می شود اما در عمل باید احتیاجات کبک به هر یک ار اسید های آمینه مبنای جیره نویسی باشد و بر اساس آن در صد پروتئین جیره مشخص شود.

مصرف بیش از اندازه پروتئین در جیره علاوه بر افزایش قیمت جیره سبب ایجاد مشکلات متابولیکی و افزایش تولید حرارت بدن می شود.

کمبود اسید های آمینه سبب کاهس رشد و یا توقف رشد می شود. از سایر مشکلات کمبود پروتئین و یا هر یک از اسید های آمینه می توان به کاهش تولید، افزایش ضریب تبدیل غذایی، کانی بالیسم و افزایش چربی در بدن اشاره کرد.

گاهی اوقات با کمبود یکی از اسیدهای آمینه کبک برای جبران کمبود این اسید آمینه، خوراک بیشتری مصرف می کند و در نتیجه انرژی بیشتری جذب می شود و این انرژی مازاد به صورت چربی در بدن ذخیره می شود.

مهمترین موردی که در تنظیم جیره کبک برای تامین انرژی و پروتئین باید در نظر گرفت نسبت انرژی به پروتئین جیره است که می تواند نقش مهمی در تامین احتیاجات پرنده داشته باشد.

مواد معدنی

مواد معدنی وظایف ساختمانی و عملکرد های متنوعی را بر عهده دارند. استحکام استخوان ها و پوسته تخم ناشی از نمک های کلسیم است. الکترولیت یعنی سدیم، پتاسیم و کلر با تنظیم تعادل اسمزی در حفظ pH مشارکت می کنند. بعضی از مواد معدنی تنظیم کننده های اصلی فرآینده های سلولی هستند. مواد معدنی پر مصرف شامل: کلسیم، فسفر، سدیم، پتاسیم ، کلر و منیزیم می باشند.

به منظور جلوگیری از بروز کمبودها و مسمومیت ها، جذب و دفع مواد معدنی در بدن تنظیم می شود. مواد معدنی پر مصرف اغلب در جیره وجود دارد و از طریق سیستم های انتقال ویژه جذب می شوند.

کلسیم متداول ترین ماده معدنی در بدن بوده و مقدار مورد نیاز آن در جیره بیشتر از سایر مواد معدنی است. در پرندگان ماده تخم گذار بیشترین مقدار کلسیم جیره برای ساختن پوسته تخم بکار می رود. کلسیم فعالترین عنصر معدنی از نظر متابولیکی است و متابولیسم آن به شدت کنترل می شوند.

فسفر حدود 85 درصد در بدن پرندگان در استخوان یافت می شود. فسفات از طریق روده کوچک جذب می گردد. در جوجه های در حال رشد که جیره ای با نسبت کلسیم به فسفر برابر 2 به 1 را مصرف می کنند 20 درصد فسفر جذب شده از طریق دفع با منشا داخلی از دست می رود.در زمان تخم گذاری نیاز به فسفر افزایش می یابد.

سدیم، پتاسیم و کلر جیره به سهولت از روده جذب می شوند. این الکترولیت ها در نواحی بالایی دستگاه گوارش به طور فعال ترشح می گردند و جذب خالص آنها در رکتوم و سکوم اتفاق می افتند. هر سه این مواد در حفظ تعادلی یونی مایعات بدن حائز اهمیت می باشند. هر سه این مواد معدنی وظایف تنظیم کنندگی و کوفاکتوری با آنزیم های بسیاری را بر عهده دارند.

ویتامین های مورد نیاز کبک

پرندگان بیشتر ویتامین ها را نمی توانند بسازند. برخی از ویتامین ها در طیور به وسیله میکروارگانیسم های دستگاه گوارش ساخته می شوند ولی بیشتر احتیاجات ویتامینی پرندگان باید از طریق خوراک تامین شود. ویتامین ها به دو صورت تامین می شوند:

1- ویتامین های محلول در چربی

2- ویتامین های محلول در آب یا پروتئین

ویتامین های A، D، E، K  معمولا به همراه منابع چربی جیره یافت می شوند بنابراین هر چه هضم و جذب چربی جیره بهتر انجام شود ویتامین های محلول در چربی نیز بهتر جذب می شوند و از طرفی هرچه چربی های جیره قبل از مصرف در معرض تخریب یا فساد بیشتری قرار گیرد ویتامین های محلول در چربی نیز آسیب می بینید.

ویتامین های محلول در چربی به خوبی می توانند در بدن ذخیره شوند. در صورتی که مقادیر کافی از آنها در بدن ذخیره شده باشد کبک تا حدودی کمبود دوره ای ویتامین ها محلول در چربی را می تواند تحمل کنند.

ویتامین های محلول در آب به شکل آزاد و یا به صورت ترکیب با پروتئین ها، از طریق مسیرهای مستقلی جذب می گردد. بجز ویتامین12 B و کولین بقیه به در مقادیر قابل توجهی ذخیره نمی شوندو تامین آنها به مقدار نسبتا ثابت در جیره الزامی است.

علائم کمبود ویتامین های محلول در آب اغلب مشابه است. معمولا کاهش رشد، پر درآوری ضعیف، کم خونی و افزایش حساسیت به بیماری های عفونی از علائم ویتامین های محلول در آب است.

شرایط نگهداری تخم کبک قبل از ورود به دستگاه جوجه کشی

فاصله ی بین تخم گذاری تا قرار گرفتن تخم ها در دستگاه جوجه کشی بسیار مهم است. نباید تخم ها در دمای زیر 4/4 و بالای 20 درجه سانتی گراد نگه داری شوند. دمای مناسب برای نگه داری تخم  کبک حدود 12 تا 155 درجه سانتی گراد می باشد. برای نگه داری تخم های کبک آن ها را بهتر است در شانه های تخم قرار دهید و در اتاقی که تهویه آن در حد مطلوب است نگه داری کنید. مدت زمان نگه داری تخم ها نباید بیشتر از 7 روز باشد زیرا افزایش مدت نگهداری تخم موجب کاهش جوجه دراوری می شود.

آماده سازی برای ورود تخم ها به ستر

قبل از اینکه تخم ها در دستگاه جوجه کشی قرار گیرند 6 الی 12 ساعت در دمای 25 درجه سانتی گراد قرار گیرند تا به هوای جدیدی که در  پیش است عادت کنند. به این عمل پیش گرم می گویند. پیش گرم عملیاتی است که می توان آن را در سالن جوجه کشی و قبل از چیدن تخم ها در دستگاه جوجه کشی انجام داد. در نقاط گرمسیری باید عمل تهویه به خوبی انجام پذیرد تا از تعریق تخم ها در اتاق پیش گرم جلوگیری به عمل آید. در صورتی که تخم ها عرق کنند در اثر فشار منفی که در داخل تخم به وجود می آید عوامل میکروبی از طریق پوسته به درون تخم کبک کشیده شده و بعد ها در اثر مساعد بودن شرایط این عوامل تکثیر پیدا کرده و در نهایت موجب تولید تخم های آلوده (میکروبی) و یا تخم های انفجاری می شوند.

باید به این نکته اشاره کرد که حداقل زمان بین تخم گذاری و خواباندن تخم ها در دستگاه جوجه کشی باید 24 ساعت باشد چون در تخم تازه تولید شده pH آلبومین تخم بالا است و کیسه هوایی هنوز کامل نشده است و این مسئله موجب آسیب رسیدن به جنین می شود.

رفع مشکلات احتمالی در جوجه کشی کبک با استفاده از دستگاه جوجه کشی

بعد از جوجه کشی اگر تعداد قابل توجه ای از تخم ها هچ نشدند، توسل به عملیات رفع اشکال بسیار مهم است. این عملیات به پرورش دهنده پاسخ می دهد: مشکل از کجاست؟ بنابراین ضرورت دارد پس از پایان هر دوره جوجه کشی ترجیحاً تمامی تخم های هچ نشده و در غیر این صورت تعدادی از تخم های هچ نشده را معمولاً 3 سبد از هر گاری (یک سبد از بالا، یک سبد از وسط و یک سبد از پایین ) جدا کرده و توسط مسئول جوجه کشی یا کارشناسی خبره شکسته و دلایل عدم تبدیل آن ها به جوجه مشخص و ثبت شود تا هر شکل ممکن در جوجه کشی های بعدی مشکل برطرف گردد.

یک جوجه کشی موفق بستگی به عواملی دارد که علت تعدادی از آنها را باید در سالن های پرورش جستجو نمود. سن گله، نژاد، مدیریت واحد از نقطه نظر تغذیه بهداشت و جمع آوری و درجه بندی تخم ها، از جمله ی این عوامل می باشند. در یک جوجه کشی استاندارد و موفق میزان هچ (جوجه درآوری)، در حد 85 درصد مورد انتظار است.

این فرم می تواند به عنوان ثبت وضعیت جوجه کشی مورد استفاده قرار گرفته و متعاقباً جهت پیدا کردن نابسامانی موجود در واحد و رفع مشکل، مورد بهره برداری قرار گیرد. در واقع پس از پایان عملیات جوجه کشی تمامی تخم هایی که به جوجه تبدیل نشده اند (و اگر این کار مشکل باشد، حداقل 10 درصد از تخم ها از طبقات مختلف برداشته شده) یکی یکی شکسته شده و براساس عناوین ستون های فرم ارزیابی جوجه کشی ثبت وضعیت و این اطلاعات مورد بررسی کارشناسی قرار می گیرد.

پس از شکستن تخم های هچ نشده

1-    اگر کوچک ترین اثری از نطفه درون تخم ملاحظه نشد، به عنوان تخم بدون نطفه در ستون اول علامت(-) زده می شود.

2-    اگر لکه ای کوچک و بعضا با مقداری مویرگ خونی مشاهده شد به عنوان تخم نطفه دار در ستون دوم علامت زده می شود.

3-    چنانچه در وسط مویرگ ها جنینی کوچک عموما به رنگ صورتی مشاهده شد (در چنین حالتی سر جنین و چشمان او کاملا مشخص است) در ستون سوم به عنوان جنین کوچک علامت گذاری می شود.

4-    اگر جنینی مشاهده شود که در ان سر، بدن، چشم، منقار، بال ها و پاها کاملا مشخص باشند به عنوان جنین بزرگ علامت زده می شود.

5-    چنانچه جوجه ای مشاهده شود که علاوه بر تکامل قسمت های مختلف بدن پر های آن به صورت کرک های تازه رشد یافته مشهود باشد (در این حالت کیسه ی زرده فضای قابل توجه ای از تخم را در جلوی شکم جوجه اشغال کرده) در ستون جوجه ی بزرگ ثبت می شود.

6-     چنانچه جوجه ای مشاهده شود که برخلاف حالت های قبلی چرخیده و سر آن در قسمت پهن تخم قرار گرفته باشد و مایعات داخلی تخم بسیار کم باشد، به عنوان جوجه ی مرده تلقی شده و در ستون ششم علامت گذاری می شود. (گاهی اوقات در چنین وضعیتی جوجه، پوسته ی تخم را سوراخ هم نموده است ولی در نهایت تلف شده است).

7-    معمولا در ستون هفتم علامت گذاری نشده بلکه تمامی جوجه های زنده که از تخم خارج شده اند، شمارش و جمع آن ها در سلول پایین ستون هفتم به عنوان جوجه زنده ثبت می شود.

در پایان تکمیل فرم ارزیابی جوجه کشی علامت ها که عموما به صورت واحد های شش تایی درج شده شمارش و جمع شده و در سلول های پایین فرم به صورت عدد ثبت شده و به کمک، یک تناسب ریاضی، درصد آنها نیز مشخص خواهد شد.

دلایل یک جوجه کشی ناموفق و یا به عبارتی دیگر تفسیر اطلاعات (به عنوان مثال مانند فرم فوق الذکر) نیاز به تجربه تبحر و اطلاعات کارشناسی دارد. در ادامه اشاراتی به علت های احتمالی آن می نماییم. دلیل زیاد بودن تخم ها در ستون های اول تا ششم می تواند به قرار زیر باشد :

ستون یک:

1-    کافی نبودن تعداد پرنده ی نر بالغ در گله کبک های مولد

2-    عقیم بودن یا به بلوغ نرسیدن احتمالی نر ها

3-    گرمای زیاد محیط پرورش

4-    سرمای زیاد محیط پرورش

5-    پیر بودن پرندگان نر

6-     کمبود های ویژه در خوراک گله کبک های مولد

7-    بیماری احتمالی نرها

8-    غیر اصولی بودن مدیریت و امکانات پرورش

9-    مصرف برخی داروها، حشره کش ها ومواد شیمیایی

10-  کمبود نور (شدت نور یا ساعات روشنایی)

ستون دوم:

1-    بیماری گله از نوع نارسایی ژنتیکی

2-    نگه داری در انبار و کهنه شدن تخم

3-    پوسته ی بسیار سفت و کلفت (که تنفس جنین را محدود کند).

4-    کمبود ویتامین به ویژه ویتامین های گروه B

5-    نقص گندزدایی (ضدعفونی ) و نفوذ میکروب به داخل تخم

ستون سوم:

1-    انبار کردن تخم برای مدت طولانی و یا حرارت نامناسب

2-    حرارت بالا یا پایین در ابتدای جوجه کشی

3-    آسیب های ضربه ای در زمان حمل و نقل تخم

4-    دمای زیاد آبی که برای شستشوی تخم ها استفاده می شود.

ستون چهارم:

1-    تمامی موارد ذکر شده در زیر ستون سوم

2-    کمبود تهویه با پوسته ی ضخیم

3-    چرخش ناکافی

4-    کمبود ویتامینی مانند ویتامین E

ستون پنجم:

1-    حرارت رطوبت و چرخش ناکافی

2-    نقص در تهویه

3-    کمبود اکسیژن در محیط

4-    کمبود های تغذیه ای

5-    پیر بودن گله ی کبک های مولد

ستون ششم:

1-    نقص در سیستم تهویه دستگاه جوجه کشی

2-    نقص در سیستم تهویه سالن جوجه کشی

3-    کمبود اکسیژن محیط (محل جوجه کشی در ارتفاعات باشد).

4-    وجود عوامل مصرف کننده ی اکسیژن (مانند بخار های شعله دار) در سالن جوجه کشی

5-    کمبود های تغذیه ای به ویژه ویتامین (مشخصا اسید فولیک)

جوجه کشی کبک

اولین گام جهت شروع دوره جوجه کشی جمع آوری ونگهداری تخم هاست .تخم ها باید با نهایت دقت جمع آوری وپس از تمیز کردن وضدعفونی کردن در محل انبار قرار داده شوند .

دما نگهداری وانبار تخم های نطفه دار17-12درجه سانتی گراد و رطوبت65-55درصد می باشد .
مدت نگهداری در این شرایط حداکثر 12روز است ولی اگر دما بین25-20درجه باشد نباید انبار کردن تخم بیشتر از1هفته به طول بکشد  .

به طور کلی در دمای بالای 26 درجه سانتی گراد نطفه شروع به رشد می کند و دمای زیر صفر درجه سانتی گراد به نطفه آسیب جدی می زند .

طول دوره جوجه کشی 24روز است .پس ازقرار دادن تخم در دستگاه جوجه کشی دما ورطوبت تنظیم می گردد که دما37/5- 37/2و رطوبت60-55درصد می باشد .
تخم ها داخل دستگاه 3بار در روز چرخانده می شوند که در روز21جوجه کشی که تخم ها به هچر منتقل می شوند متوقف می گردد .

دما در هچر37-36/5درجه سانتی گراد و رطوبت80-75درصد می باشد واگر رطوبت هچ به میزان کافی نباشد موجب خشک شدن پوسته داخل تخم شده وجوجه ها به سختی پوسته داخلی وخارجی را شکسته و از تخم خارج می شوند  .

به منظور حذف تخم های جنین مرده وبدون نطفه عمل کندلینگ صورت می گیرد که این روش در روز8جوجه کشی وپس از انتقال تخمها از ستر به هچر صورت می گیرد .

تخم کبک پس از 24روز به جوجه تبدیل می شود ولی بعضی جوجه ها در روز23ویا25 هچ می شوند .
کل زمان هچ 20-10ساعت طول می کشد که در صورت تجاوز از20ساعت باید تخم ها را مورد بررسی قرار داد وعلت  عدم هچ را جویا شد .

هنگامی که جوجه ها از تخم بیرون می آیند باید در دستگاه مانده تا خشک شوند و به این منظور باید تهویه افزایش یابد .
تخم هایی که قبل از دوران جوجه کشی نگهداری شده اند احتمالا نسبت به تخم های تازه قابلیت جوجه درآوری پایین